Endurvakning kjörstaðar í Ketilási
Málsnúmer 2505215
Vakta málsnúmerByggðarráð Skagafjarðar - 167. fundur - 22.10.2025
Lögð fram fyrirspurn frá Álfhildi Leifsdóttur, fulltrúa VG og óháðra, svohljóðandi:
"Á fundi byggðarráðs þann 27. maí 2025 lagði fulltrúi VG og óháðra fram tillögu um endurvakningu kjörstaðar í Ketilási í Fljótum við næstu þing- og sveitarstjórnarkosningar.
Samkvæmt afgreiðslu málsins á sínum tíma var samþykkt breytingartillaga þess efnis að sveitarstjóra yrði falið að afla upplýsinga um þróun í kjörsókn í Skagafirði síðustu tíu ár og að afgreiðslu tillögunnar yrði frestað á meðan sú vinna væri í gangi.
Í ljósi þess að nokkur tími er liðinn frá þeirri ákvörðun er óskað upplýsinga um eftirfarandi:
1. Hvar stendur sú vinna sem sveitarstjóra var falið að vinna, þ.e. að safna upplýsingum um þróun kjörsóknar í Skagafirði síðustu tíu ár?
2. Er áætlað að taka málið aftur fyrir með hliðsjón af þeim gögnum sem aflað hefur verið?"
Svör byggðarráðs eru svohljóðandi:
Á 148. fundi byggðarráðs 27. maí 2025 fól byggðarráð sveitarstjóra að afla upplýsinga um þróun í kjörsókn í Skagafirði yfir síðustu 10 ár og að á meðan sú vinna væri í gangi verði afgreiðslu tillögu um endurupptöku á kjörstað í Fljótum frestað.
Nú hafa kjörbækur með síðustu upplýsingum um kjörsókn skilað sér aftur til Skagafjarðar og liggur því fyrir kjörsókn eftir kjördeildum í Skagafirði frá 2016. Er hún sem sjá má í fylgiskjali.
Í samræmi við samþykkt byggðarráðs frá 148. fundi þess er nú unnt að taka að nýju fyrir tillögu um að endurvekja kjörstað í Ketilási í Fljótum við næstu þing- og sveitarstjórnarkosningar en áður hafði sveitarstjórn, í mars 2023, samþykkt fækkun kjördeilda úr átta í þrjár, með kjördeildum á Sauðárkróki, Hofsósi og í Varmahlíð.
Fulltrúar meirihluta Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks óska bókað:
"Af fyrirliggjandi tölum um kjörsókn í bæði Alþingiskosningunum, forsetakosningum og sveitarstjórnarkosningum frá 2016-2024 má sjá að kjörsókn hefur aldrei verið hærri í Skagafirði en í bæði forsetakosningunum og Alþingiskosningunum sem fram fóru árið 2024. Sé eingöngu horft á kjörsókn í sveitarstjórnarkosningum árin 2018 og 2022, þá var hún lægst bæði árin á kjörstöðunum í Ketilási og á Hólum. Almennt sagt um kjörsókn á þessu tímabili frá 2016 til 2024, þá er hún oftast lægri í öllum kosningum á minni kjörstöðunum en þeim stærri. Kjörstaðirnir á Hofsósi og Sauðárkróki koma að jafnaði best út öll árin og Varmahlíð þar á eftir. Kjörsókn í Héðinsminni er þó undantekning frá þessu þar sem hún er hæst í heildina að meðaltali yfir öll árin.
Af fyrirliggjandi tölum um kjörsókn í Skagafirði frá árinu 2016 til og með árinu 2024, er ekkert sem bendir til að lokun kjörstaðanna í Héðinsminni, Hólum, Ketilási og Skagaseli hafi haft neikvæð áhrif á kjörsókn íbúa."
Fulltrúi VG og óháðra óskar bókað:
"Fulltrúi VG og óháðra harmar þá ákvörðun meirihluta Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks að hafna tillögu um að endurvekja kjörstað í Ketilási í Fljótum.
Með því að hafna tillögunni er horft fram hjá þeim raunverulegu aðstæðum sem íbúar jaðarsveita eins og Fljóta búa við í ljósi veðurskilyrða og samgönguerfiðleika t.d. í síðustu þingkosningum í nóvember 2024 en þá voru veður válynd í Fljótum. Þó að það hafi ekki skilað sér í slæmri kjörsókn síðastliðinn nóvember samkvæmt þessum tölum þá voru utankjörfundaratkvæði í síðustu þingkosningum óvanalega mörg, mögulega var það fyrirhyggja fólks vegna veðurspár á þeim árstíma. Þessi afgreiðsla vekur spurningar um jafnræði og aðgengi að lýðræðislegum réttindum allra íbúa sveitarfélagsins, óháð búsetu.
Það hlýtur að vera ábyrg stjórnsýsla að endurskoða ákvarðanir þegar reynslan sýnir að þær hafi í för með sér skerðingu á þjónustu eða aðgengi. Höfnun á þessari tillögu er því miður merki um skort á vilja til að hlusta á íbúana og aðlaga stjórnsýsluna að aðstæðum á hverjum stað. Kostnaður við endurvakningu kjörstaðar í Ketilási er óverulegur en ávinningurinn væri aukið lýðræðislegt aðgengi og aukið traust á stjórnsýslu. VG og óháð telja því að hér hafi verið tækifæri til endurskoðunar og úrbóta sem því miður var ekki nýtt."
Fulltrúar meirihluta Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks óska bókað:
"Fulltrúar meirihluta Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks vilja árétta að rökin fyrir breytingunum voru verulega bættar samgöngur frá því sem áður var, ásamt hagræðingu og einföldun kosningakerfisins en yfirkjörstjórn Norðvesturkjördæmis hafði kallað eftir því í nokkurn tíma að kjörstöðum yrði fækkað í Skagafirði eins og annars staðar í kjördæminu. Rétt er líka að hafa í huga að Landskjörstjórn metur hverju sinni áhrif veðurs á hugsanlega kjörsókn um land allt og sé útlitið slæmt í heildina litið að þeirra mati þá hafa þeir völd til að lengja tíma kjörfundar svo að tryggt sé að allir geti mætt á kjörstað."
Byggðarráð samþykkir samhljóða að hafna tillögu um að enduropna kjörstaðinn í Ketilási sem lögð var fram þann 27. maí sl. af fulltrúa VG og óháðra.
"Á fundi byggðarráðs þann 27. maí 2025 lagði fulltrúi VG og óháðra fram tillögu um endurvakningu kjörstaðar í Ketilási í Fljótum við næstu þing- og sveitarstjórnarkosningar.
Samkvæmt afgreiðslu málsins á sínum tíma var samþykkt breytingartillaga þess efnis að sveitarstjóra yrði falið að afla upplýsinga um þróun í kjörsókn í Skagafirði síðustu tíu ár og að afgreiðslu tillögunnar yrði frestað á meðan sú vinna væri í gangi.
Í ljósi þess að nokkur tími er liðinn frá þeirri ákvörðun er óskað upplýsinga um eftirfarandi:
1. Hvar stendur sú vinna sem sveitarstjóra var falið að vinna, þ.e. að safna upplýsingum um þróun kjörsóknar í Skagafirði síðustu tíu ár?
2. Er áætlað að taka málið aftur fyrir með hliðsjón af þeim gögnum sem aflað hefur verið?"
Svör byggðarráðs eru svohljóðandi:
Á 148. fundi byggðarráðs 27. maí 2025 fól byggðarráð sveitarstjóra að afla upplýsinga um þróun í kjörsókn í Skagafirði yfir síðustu 10 ár og að á meðan sú vinna væri í gangi verði afgreiðslu tillögu um endurupptöku á kjörstað í Fljótum frestað.
Nú hafa kjörbækur með síðustu upplýsingum um kjörsókn skilað sér aftur til Skagafjarðar og liggur því fyrir kjörsókn eftir kjördeildum í Skagafirði frá 2016. Er hún sem sjá má í fylgiskjali.
Í samræmi við samþykkt byggðarráðs frá 148. fundi þess er nú unnt að taka að nýju fyrir tillögu um að endurvekja kjörstað í Ketilási í Fljótum við næstu þing- og sveitarstjórnarkosningar en áður hafði sveitarstjórn, í mars 2023, samþykkt fækkun kjördeilda úr átta í þrjár, með kjördeildum á Sauðárkróki, Hofsósi og í Varmahlíð.
Fulltrúar meirihluta Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks óska bókað:
"Af fyrirliggjandi tölum um kjörsókn í bæði Alþingiskosningunum, forsetakosningum og sveitarstjórnarkosningum frá 2016-2024 má sjá að kjörsókn hefur aldrei verið hærri í Skagafirði en í bæði forsetakosningunum og Alþingiskosningunum sem fram fóru árið 2024. Sé eingöngu horft á kjörsókn í sveitarstjórnarkosningum árin 2018 og 2022, þá var hún lægst bæði árin á kjörstöðunum í Ketilási og á Hólum. Almennt sagt um kjörsókn á þessu tímabili frá 2016 til 2024, þá er hún oftast lægri í öllum kosningum á minni kjörstöðunum en þeim stærri. Kjörstaðirnir á Hofsósi og Sauðárkróki koma að jafnaði best út öll árin og Varmahlíð þar á eftir. Kjörsókn í Héðinsminni er þó undantekning frá þessu þar sem hún er hæst í heildina að meðaltali yfir öll árin.
Af fyrirliggjandi tölum um kjörsókn í Skagafirði frá árinu 2016 til og með árinu 2024, er ekkert sem bendir til að lokun kjörstaðanna í Héðinsminni, Hólum, Ketilási og Skagaseli hafi haft neikvæð áhrif á kjörsókn íbúa."
Fulltrúi VG og óháðra óskar bókað:
"Fulltrúi VG og óháðra harmar þá ákvörðun meirihluta Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks að hafna tillögu um að endurvekja kjörstað í Ketilási í Fljótum.
Með því að hafna tillögunni er horft fram hjá þeim raunverulegu aðstæðum sem íbúar jaðarsveita eins og Fljóta búa við í ljósi veðurskilyrða og samgönguerfiðleika t.d. í síðustu þingkosningum í nóvember 2024 en þá voru veður válynd í Fljótum. Þó að það hafi ekki skilað sér í slæmri kjörsókn síðastliðinn nóvember samkvæmt þessum tölum þá voru utankjörfundaratkvæði í síðustu þingkosningum óvanalega mörg, mögulega var það fyrirhyggja fólks vegna veðurspár á þeim árstíma. Þessi afgreiðsla vekur spurningar um jafnræði og aðgengi að lýðræðislegum réttindum allra íbúa sveitarfélagsins, óháð búsetu.
Það hlýtur að vera ábyrg stjórnsýsla að endurskoða ákvarðanir þegar reynslan sýnir að þær hafi í för með sér skerðingu á þjónustu eða aðgengi. Höfnun á þessari tillögu er því miður merki um skort á vilja til að hlusta á íbúana og aðlaga stjórnsýsluna að aðstæðum á hverjum stað. Kostnaður við endurvakningu kjörstaðar í Ketilási er óverulegur en ávinningurinn væri aukið lýðræðislegt aðgengi og aukið traust á stjórnsýslu. VG og óháð telja því að hér hafi verið tækifæri til endurskoðunar og úrbóta sem því miður var ekki nýtt."
Fulltrúar meirihluta Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks óska bókað:
"Fulltrúar meirihluta Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks vilja árétta að rökin fyrir breytingunum voru verulega bættar samgöngur frá því sem áður var, ásamt hagræðingu og einföldun kosningakerfisins en yfirkjörstjórn Norðvesturkjördæmis hafði kallað eftir því í nokkurn tíma að kjörstöðum yrði fækkað í Skagafirði eins og annars staðar í kjördæminu. Rétt er líka að hafa í huga að Landskjörstjórn metur hverju sinni áhrif veðurs á hugsanlega kjörsókn um land allt og sé útlitið slæmt í heildina litið að þeirra mati þá hafa þeir völd til að lengja tíma kjörfundar svo að tryggt sé að allir geti mætt á kjörstað."
Byggðarráð samþykkir samhljóða að hafna tillögu um að enduropna kjörstaðinn í Ketilási sem lögð var fram þann 27. maí sl. af fulltrúa VG og óháðra.
"VG og óháð leggja til að byggðarráð Skagafjarðar endurvekji kjörstað í Ketilási í Fljótum við næstu þing- og sveitarstjórnarkosningar.
Sveitarstjórn Skagafjarðar samþykkti í mars 2023 fækkun kjördeilda úr átta í þrjár, með kjördeildum á Sauðárkróki, Hofsósi og í Varmahlíð. Þó þróunin sé sú á landsvísu að fækka kjördeildum, ætti sérstakt tillit að vera tekið til dreifbýlisins í Skagafirði og þeirra íbúa sem búa fjarri þessum þremur miðlægu kjörstöðum.
Fljótin eru jaðarsvæði þar sem veður eru oft válynd og samgöngur geta verið erfiðar, sérstaklega á haustin og veturna. Í síðustu þingkosningum voru aðstæður með þeim hætti að margir íbúar Fljóta áttu erfitt með að komast á kjörstað vegna óhagstæðra veðurskilyrða. Það undirstrikar mikilvægi þess að kjörstaður sé aðgengilegur í nærumhverfi þeirra sem búa í jaðarsveitum, sérstaklega þegar litið er til þess að kosningar geta nú farið fram á hvaða árstíma sem er.
Það er mikilvægt er fyrir stjórnsýslu á öllum stigum að bregðast við og endurmeta ákvarðanir þegar í ljós kemur að þær hafi ekki skilað tilætluðum árangri eða hafi haft neikvæð áhrif. Endurvakning kjörstaðar í Ketilási felur ekki í sér verulegan kostnað fyrir sveitarfélagið en myndi tryggja aðgengi íbúa Fljóta að lýðræðislegri þátttöku. Því er lagt til að ákvörðun um lokun kjörstaðar í Ketilási verði endurskoðuð og að hann verði aftur virkur við næstu kosningar."
Einar E. Einarsson og Gísli Sigurðsson, fulltrúar meirihluta leggja fram eftirfarandi breytingartillögu:
"Það vekur furðu að fulltrúi VG og óháðra, Álfhildur Leifsdóttir skuli leggja fram tillögu um endurvakningu kjörstaðar í Fljótum þar sem hún samþykkti í byggðarráði 21. febrúar 2023 og í sveitarstjórn 8. mars 2023 að fækka kjördeildum í Skagafirði úr 8 í 3 og þar með að leggja af kjördeildina í Fljótum. Síðan þá hafa verið haldnar tvennar kosningar, þ.e. forsetakosningar og kosningar til Alþingis. Rökin fyrir breytingunum voru verulega bættar samgöngur frá því sem áður var, ásamt hagræðingu og einföldun kosningakerfisins en yfirkjörstjórn Norðvesturkjördæmis hafði kallað eftir því í nokkurn tíma að kjörstöðum yrði fækkað í Skagafirði eins og annars staðar í kjördæminu. Rétt er líka að hafa í huga að Landskjörstjórn metur hverju sinni áhrif veðurs á hugsanlega kjörsókn um land allt og sé útlitið slæmt í heildina litið að þeirra mati þá hafa þeir völd til að lengja tíma kjörfundar svo að tryggt sé að allir geti mætt á kjörstað. Það væri hins vegar áhugavert að sjá tölur um kjörsókn í Skagafirði öllum frá því þessi breyting var gerð og sjá hvort hægt sé að draga af þeim tölum ályktanir um áhrif breytinganna á kjörsókn í firðinum öllum.
Lagt er til að sveitarstjóra verði falið að afla upplýsinga um þróun í kjörsókn í Skagafirði yfir síðustu 10 ár og að á meðan sú vinna er í gangi verði afgreiðslu tillögu um endurupptöku á kjörstað í Fljótum frestað."
Breytingartillagan borin upp til afgreiðslu byggðarráðs og samþykkt samhljóða.